Ethereumot za sega e, mreža nad site mreži. Opa! Kakva hrabra izjava, Vo suština, Bitcoinot i negovata mreža ja opslužuvaat valutata bitcoin (BTC). Ethereum e mreža na koja se “naselile”, i aplikacii i decentralizirani finansii i pametni dogovori. Da, mnoštvoto alternativni mreži se obiduvaat da bidat “Ethereum killer”, no isto taka i mnoštvo sistemi na nekoj način se držat do Ethereumot, koj so neprestajno unapreduvanje teži da stane “internet” na novata Web3 svetska mreža.
No, kako što i internetot, so svojata infrastruktura, t.e mrežata nad mrežite, so protokolite i podsistemite često predizvikuva zabuna vo glavite na mnogumina (koj “upravuva” so intrenetot? Kade se naogja toj?), taka i okolu Ethereumot ima mnoštvo zabludi. Kje se osvrneme na pette najčesti.
“The Merge” ne gi reši (site) problemi na Ethereum-ot
Koga započna so rabota, Ethereumot beše mreža kako onaa na koja funkcionira Bitcoinot. Poentata na blokčejnot e deka site blokovi se nepromenlivi i deka zapisot za site blokovi se naogja na sekoe jadro na mrežata za da se osigura bezbednosta i nepovredlivosta na podatocite. Za toa da se postigne, jadrata moraat da imaat jak algoritam koj go garantira “konsenzusot” okolu vistinitosta na sodržinite. Potočno okolu sostojbite na distribuiranite zapisi.
Da ja skratime prikaznata okolu konsenzusot, na početokot na sila bil “proof of work”. Prosto kažano, ednata strana i dokažuva na drugata deka e potrošena odrdena količina kompjuterska rabota. Ottamu proizleguva “rudarenjeto” i potrošuvačkata na energija. No, nabrzo novite mreži, vo potraga za podobri rešenija preminaa na “proof of stake”.
Ovoj algoritam troši značitelno pomalku struja, bidejki od validatorite se bara da “položat” odreden broj parički. Po slučaen izbor izbraniot validator (ili po algoritam koj gi favorizira onie koi imaat pogolem zalog) dobiva pravo da gi validira transakciite t.e da stekne nagrada za toa. Zatoa “rudarenjeto” na ovie mreži se vika zalog ili “staking”.
E, pa poznatiot i dolgo očekuvan nastan “The Merge” predstavuva premin na mrežata Ethereum od “proof of work” na “proof of stake” sistem na konsenzus. So ovaa postapka mrežata se modernizira i troši 99.95% struja pomalku od porano. I toa e toa. Ništo drugo ne se izmeni za korisnicite i sopstvenicite na valutata ETH.
A zošto togaš ne poeftini taksata za upotrebata na mrežata (gas fees)? Zatoa što toa ne ni bilo predvideno. Mrežata ne go skalirala kapacitetot. Ethereumot ne e ništo pogolem, pobrz, a podobar e zatoa što ima moderniziran algoritam za konsenzus i e podgotven za ponatamošni unapreduvanja.
Trošocite na mrežata (gas fees) zavisat od nejzinoto optovaruvanje. Momentalno se čini deka što pogolema e vrednosta na ETH, toa se pogolemi trošocite, no toa e zatoa što zgolemuvanjeto na vrednosta na mrežata, kako upotrebnata taka i paričnata znači deka pobaruvačkata e pogolema, pa se dodeka ne se sluči poznačajno skaliranje na kapacitetot, trošocite kje ostanat značajna stavka. Vo toj smisol razni drugi mreži se trkaat so Ethereumot voglavno istaknuvajki ja brzinata i kapacitetot na mrežata i sekako pomalite trošoci. No, vrednosta na takvite mreži nužno ne gi sledi ovie prednosti. Zatoa može da se sluči ETH da bide basnoslovno vreden, a istovremeno trošocite na mrežata da bidat zanemarlivi. Eden den.
Ethereumot nikogaš nema da bide “završen”
Ovaa zabeleška se odnesuva na prilično dolgiot plan za razvoj (roadmap) koj, ili taka se čini, dosta bavno se dviži. Od edna strana, ovie žalbi se odnesuvaat na site mreži, a posebno na onie koi ja cenat postepenosta na razvojot kako na pr. Cardano ili Polygon. Od druga strana, žalbata deka Ethereumot nikogaš nema potpolno da proraboti, postoi skoro od negovoto osnovanje, a eve i denes toj e sepak edna od najznačajnite mreži i pokraj site napori na konkurencijata da ja smeni od tronot.
Sega koga se sluči “The Merge”, prodolžuva razvojot na mrežata. Sleden golem del na razvojot se odnesuva na sozdavanje infrastruktura za rollup sistemi. Se raboti za tehnologija koja eliminira golem del od optovaruvanjeto na mrežata taka što gi prefrla transakciite na “vtoriot sloj”. So toa se koristat site prednosti na glavnata mreža, a so rastovaruvanjeto i transakciite se zabrzuvaat no i trošocite se namaluvaat.
Taka mrežata potencijalno se skalira, a inžinjerite koi rabotat na Mrežata Ethereum podgotvuvaat sistem koj go narekuvaat “sharding”, a koj kje im ja olesni rabotata na site rollup rešenija. So toa Ethereumot kje se skalira na način taka što mnoštvoto transakcii kj se odvivaat na vtoriot sloj, kje se obrabotat naednaš, kje se “zapakuvaat” i kje se vratat na glavnata mreža so što značitelno se namaluva optovaruvanjeto na mrežata, a so samoto toa i nejzinite trošoci.
Ethereumot e ogromen proekt, baš kako što beše i internetot. Se ragjal so decenii t.e vo sporedba so nego, Ethereumot “samo što ne e”.
3. Ethereumot ne može da bide i pari i platforma za smart contract
Kritičarite često obrnuvaat vnimanie na toa deka Ethereumot istovremeno e i infrastruktura za pametni dogovori, i platforma za platen kliring, no i kriptovaluta, znači pari. Osven toa od mrežata Ethereum se razvile mnogu sistemi koi tangecijalno ili malku pocvrtso se držat za Ethereumot.
No, baš poradi bezbednosta i ogromniot volumen na transakcii, neophodno e Ethereumot da bide platežno sredstvo so robusna infrastruktura vo sekoj smisol. Što pojak e Ethereumot vo smisol na smart contract platforma, toa vrednosta na ETH kako pari e poznačajna. Bezbednosta ne se gradi samo so algoritmi i kod, tuku i so skaliranje na upotrebnata vrednost.
Momentalnata vrednost na položenite (staked) ETH iznesuva okolu 13.7 milioni, što znači deka so kupuvanje vo vrednost od dvesettina milijardi dolari, nekoj bi možel da izvede napad na mrežata i da prevzeme 51% kontrola. Dvaesettina milijardi dolari deluvaat kako mnogu pari za poedinec ili kompanija, no za nekoja država ne mora da bide i nedostižno. Zatoa Ethereum mrežata mora da bide stabilna, a stabilnost i dava samo mokjna ekonomija. Vo toj smisol važno e Ethereumot da bide silna valuta, kako i infrastrukturno stabilna i posakuvana platforma.
Ethereumot e mreža so koja upravuvaat nekolku bogataši
Najprvin da razjasnime nešto. Upravuvanjeto vo svetot na bločejnot e složen poim. Imeno, kaj mrežite ima sistemi za upravuvanje. Kako se donesuvaat odluki, kako istite se sproveduvaat i kako se realiziraat na mrežata…
Najčet oblik na upravuvanje so blokčejn mrežite e nekoj vid decentralizirano upravuvanje. Toa znači deka so mrežata ne vladee eden ćovek ili edna organizacija. Onie mreži koi se centralizirani, najčesto i pripagjaat na edna organizacija, no i togaš samo privremeno se do donesuvanjeto protokoli koi kje ovozmožat decentralizirano upravuvanje.
Postojat on-chain i off-chain sistemi na upravuvanje. Tezos i Polkadot se najtipični primeri na on-chain upravavuvanje. Toa znači deka validatorite na mrežata istovremeno se odgovorni za predložuvanje, donesuvanje i spreveduvanje odluki. Sekako, ova e samo skica, postojat mnogu načini za upravuvanje so mrežata…
Ona što e važno koga se raboti za Ethereumot e deka se koristi off-chain varijantata. Znači, koj kolku ETH ima voopšto ne e važno za upravuvanjeto so ovaa preža. Konkretno, vo donesuvanjeto odluki vklučeni se mnogumina učesnici od zaednicata, korisnici, developeri, operateri so jadra, validatori i sl.
So drugi zborovi, bez ogled na vidot na učesnici i količinata na sredstva, ne postojat eden čovek ili grupacija koi možat da donesuvaat odluki za mrežata.
ETH e hartija od vrednost, a ne valuta
Ova e vekje tipično za mngu kriptovaluti skoro od nivniot nastanok. Niedna država… dobro, osven nekoi kako El Salvadora… ne gi priznavaat kriptovalutite kako pari. Bidejki koga bi gi priznale, toa ušte poseriozno bi go zanišal celiot bankarski system zasnovan na fiat valutite.
Ona što e interesno e faktot deka lovot na veštici od strana na državnite instituciii za sega ne go napadnal ETH. Duri i amerikanskoto zakonodavstvo go tretira ETH kako roba, pa dozvoluva i berzanski tretman na terminskite dogovori (futures contracts) so ETH.
Da, točno e deka Geri Gensler, direktorot na amerikaskata služba za hartii od vrednost (SEC) se obiduva da gi stavi site kriptovaluti vo svojata vrekja za negovata služba da gi dobie site nadležnosti nad kripto pazarot, no za sega duri ni SEC ne go tretira ETH kako hartija od vrednost.
Se nadevame deka so ovoj kratok pregled gi rešivme site možni nedoumici, prodolžite da ne sledite za da ostanete upateni vo najnovite slučuvanja od kripto svetot.
